Zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym - GMINĘ tworzą mieszkańcy, jako wspólnota samorządowa, zamieszkujący określone terytorium (teren gminy). MIESZKAŃCY stanowią najważniejszy podmiot w gminie. W rozdziale 3 ww. ustawy, poświęconym władzom gminy, to właśnie mieszkańcy wymienieni są na pierwszym miejscu. Mieszkańcy gminy podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym (podczas wyborów lub w referendum). W praktyce na co dzień nie jest możliwe rozstrzyganie spraw przez ogół mieszkańców. Dlatego też mieszkańcy gminy, jako wspólnota samorządowa, podejmują rozstrzygnięcia za pośrednictwem organów gminy:
- rady gminy organu stanowiącego, uchwałodawczego (gminny parlament);
- wójta gminy - organu wykonawczego (gminny rząd).
Wyciąg z ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r., poz. 446.)
Rozdział 1. Przepisy ogólne
Art. 1. [Wspólnota samorządowa]
- Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową.
- Ilekroć w ustawie jest mowa o gminie, należy przez to rozumieć wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium.
- Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.
- Gmina posiada osobowość prawną.
- Samodzielność gminy podlega ochronie sądowej.
- Mieszkańcy gminy podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym (poprzez wybory i referendum) lub za pośrednictwem organów gminy.
- (uchylony).
- Organami gminy są:
- Zasady i tryb przeprowadzania wyborów do rady gminy oraz wyboru wójta (burmistrza, prezydenta miasta) określają odrębne ustawy.